آیا تا به حال به یک بیلبورد تبلیغاتی با ابعاد از نزدیک توجه کرده‌اید؟ شاید متوجه شده باشید که تصویر یکپارچه و صافی که از دور می‌بینید، در حقیقت از چندین هزار نقطه کوچک رنگی تشکیل شده است. این نقاط ریز که دنیای چاپ را متحول نموده‌اند، ترام نام دارند. اما این نقاط چه هستند و چگونه تصویری یکسان را به یک الگوی قابل چاپ تبدیل می‌کنند؟
در این مقاله از مجله دیجی کارتریج، به بررسی ترام‌ها می‌پردازیم و نقش آن در صنعت چاپ را فاش خواهیم کرد. فرقی نمی‌کند یک طراح گرافیک حرفه‌ای باشید، یک علاقه‌مند به چاپ، این مقاله به شما نشان می‌دهد که چگونه جادوی چاپ اتفاق می‌افتد.
ترام چیست؟
ترام (Halftone) در ساده‌ترین حالت، مجموعه‌ای از نقاط ریز بوده که در کنار هم قرار می‌گیرند تا یک تصویر را شبیه‌سازی نمایند. چشم انسان از فاصله مشخص، این نقاط مجزا را تشخیص نمی‌دهد و آن‌ها را به صورت یک طیف رنگی پیوسته (Continuous Tone) می‌بیند. درست مثل پیکسل‌ها در یک صفحه نمایش دیجیتال، این نقاط اساس چاپ تصاویر، از روزنامه‌ها و مجلات گرفته تا بسته‌بندی‌های لوکس و پوسترها را تشکیل می‌دهد.
تصور نمایید می‌خواهید یک عکس سیاه و سفید را چاپ کنید. در این عکس، طیف وسیعی از رنگ خاکستری، از سفید مطلق تا سیاه کامل، وجود دارد. دستگاه چاپ، به جز در موارد خاص، نمی‌تواند جوهر خاکستری را چاپ نماید. دستگاه تنها می‌تواند در یک نقطه جوهر بریزد (سیاه) یا نریزد (سفید). اینجاست که ترام به کمک می‌آید.
به منظور ایجاد سایه‌های مختلف خاکستری، سیستم چاپ اندازه نقاط سیاه را تغییر می‌دهد. در نواحی روشن‌تر تصویر، نقاط ترام بسیار ریز و با فاصله زیاد از هم چاپ می‌شوند. در مقابل، جهت نمایش نواحی تیره‌تر، نقاط بزرگ‌تر و نزدیک‌تر به یکدیگر به کار می‌روند. این توهم بصری، مغز ما را فریب می‌دهد تا طیف کاملی از رنگ خاکستری را ببیند.
آشنایی با انواع ترام
ترام‌ها تنها مجموعه‌ای از نقاط ساده نیستند، بلکه انواع مختلفی دارند که هریک برای کاربرد خاصی بهینه‌سازی شده‌اند. شناخت این انواع به طراحان و متخصصان چاپ کمک نموده تا بهترین نتیجه را برای پروژه‌های خود بگیرند.
ترام متعارف یا AM (Amplitude Modulated)
این همان ترام کلاسیکی بوده که بیشتر ما با آن آشنا هستیم. در این روش، فاصله مرکز نقاط از یکدیگر ثابت است (فرکانس ثابت)، اما اندازه آن‌ها برای ایجاد سایه‌های مختلف تغییر می‌نماید (دامنه متغیر). این روش برای چاپ افست و اکثر کاربردهای تجاری بسیار رایج است.
- مزایا: کیفیت قابل پیش‌بینی، فرآیند استاندارد.
- معایب: احتمال بروز پدیده‌ای به نام پیچازی در صورت تداخل زوایای ترام.
ترام استوکاستیک یا FM (Frequency Modulated)
برخلاف ترام AM، در این روش اندازه تمام نقاط یکسان و بسیار ریز است، اما فاصله آن‌ها از یکدیگر (فرکانس) تغییر می‌کند. در نواحی تیره، نقاط به صورت تصادفی و متراکم در کنار هم قرار می‌گیرند و در نواحی روشن، پراکنده می‌شوند. در این راستا به آن ترام تصادفی نیز می‌گویند.
- مزایا: جزئیات بسیار بالا، حذف کامل پدیده پیچازی، مناسب برای چاپ با وضوح بالا.
- معایب: فرآیند چاپ حساس‌تر و نیازمند تجهیزات دقیق‌تر.
اجزای کلیدی یک ترام
به منظور درک عمیق‌تر عملکرد ترام، باید با سه مفهوم کلیدی آشنا شویم: شکل، زاویه و فرکانس. این سه عامل در کنار هم کیفیت نهایی تصویر چاپ شده را تعیین می‌نمایند.
1. شکل ترام (Dot Shape)
نقاط ترام همواره گرد نیستند. بسته به نوع تصویر و تکنیک چاپ، از اشکال مختلفی استفاده می‌شود که هرکدام تأثیر بصری متفاوتی دارند.
- گرد (Round): رایج‌ترین شکل، مناسب برای تصاویر عمومی.
- مربعی (Square): ایجاد لبه‌های تیزتر، اما در تن‌های میانی (حدود 50٪) ممکن است تغییر ناگهانی ایجاد کند.
- بیضی (Elliptical): به منظور انتقال نرم‌تر بین تن‌های رنگی، به ویژه در تصاویر چهره، ایده‌آل است.
- خطی (Line): برای ایجاد افکت‌های خاص یا در برخی کاربردهای صنعتی استفاده می‌گردد.
2. زاویه ترام (Screen Angle)
هنگام چاپ رنگی (مدل CMYK: فیروزه‌ای، ارغوانی، زرد، سیاه)، چهار لایه ترام روی هم قرار می‌گیرند. در صورتی که زاویه همه این لایه‌ها یکسان باشد، یک تداخل مخرب به نام پیچازی ایجاد می‌شود که به صورت یک الگوی موج‌دار و ناخواسته در تصویر دیده می‌شود.
به منظور جلوگیری از این مشکل، هر رنگ در یک زاویه استاندارد چاپ می‌شود:
- سیاه (K): 45 درجه (چون چشم انسان به آن حساس‌تر است)
- ارغوانی (M): 75 درجه
- فیروزه‌ای (C): 105 درجه (یا 15 درجه)
- زرد (Y): 90 درجه (یا 0 درجه، چون کم‌رنگ‌ترین رنگ است و تداخل آن کمتر دیده می‌شود)
این زوایای دقیق که 30 درجه با هم اختلاف دارند، تضمین می‌کنند که نقاط رنگ‌ها به جای تداخل، الگوهای منظمی به نام گل ترام (Rosette)ایجاد کنند که چشم آن‌ها را به صورت یک رنگ یکپارچه می‌بیند.
3. فرکانس یا دقت ترام (Screen Frequency)
فرکانس ترام که با واحد LPI (Lines Per Inch) اندازه‌گیری می‌شود، به تعداد خطوط یا ردیف‌های نقاط ترام در یک اینچ خطی اشاره دارد. LPI بالاتر به معنای نقاط ریزتر و جزئیات بیشتر در تصویر خواهد بود.
انتخاب LPI مناسب به عوامل مختلفی بستگی دارد:
- نوع کاغذ: کاغذهای گلاسه و باکیفیت قابلیت چاپ با LPI بالا (به عنوان مثال 150-175) را دارند. در حالی که برای کاغذ روزنامه به دلیل جذب بالای جوهر، از LPI پایین‌تر (مثلا 85-100) استفاده می‌شود.
- فاصله دید: برای بیلبوردی که از فاصله دور دیده می‌شود، LPI پایین کاملا مناسب است، اما برای یک مجله هنری که از نزدیک بررسی می‌شود، به LPI بالا نیاز داریم.
- وضوح تصویر اصلی: وضوح تصویر دیجیتال (که با DPI یا PPI سنجیده می‌شود) باید متناسب با LPI چاپ باشد. یک قانون کلی این است که DPI تصویر باید دو برابر LPI چاپ باشد (DPI = 2 x LPI).
همچنین پیشنهاد می‌شود مقاله همه‌چیز درباره لمپوست بنر | ابزار قدرتمند تبلیغات شهری را نیز مطالعه نمایید.
ترام در عمل چگونه است؟
فرآیند تبدیل یک تصویر به ساختار ترام در مرحله‌ای به نام ریپ (Raster Image Processor – RIP) اتفاق می‌افتد. RIP یک نرم‌افزار یا سخت‌افزار تخصصی بوده که فایل‌های طراحی دیجیتال (مانند PDF) را به اطلاعات قابل فهم برای دستگاه چاپ (یعنی الگوی ترام) تبدیل می‌نماید.
طراحان گرافیک در نرم‌افزارهایی مانند Adobe Photoshop یا Illustrator می‌توانند تنظیمات اولیه مربوط به LPI را مشخص کنند، اما تصمیم‌گیری نهایی و اعمال دقیق زوایا و شکل ترام به طور معمول در لیتوگرافی و توسط متخصصان چاپ انجام می‌شود. Halftone
آیا تا به حال فکر کرده‌اید که چرا تصاویر چاپ شده گاهی کدر یا بی‌کیفیت به نظر می‌رسند؟ اغلب مشکل به تنظیمات نادرست ترام برمی‌گردد. انتخاب LPI نامناسب برای کاغذ یا استفاده از زوایای اشتباه می‌تواند تمام زحمات یک طراح را هدر دهد.
پرسش‌های متداول درباره ترام
1. تفاوت اصلی بین DPI و LPI چیست؟
DPI (Dots Per Inch) به وضوح یک تصویر دیجیتال یا توانایی یک پرینتر در تولید نقطه اشاره دارد. LPI (Lines Per Inch) یک معیار مختص چاپ افست است و به فرکانس شبکه ترام برای بازسازی تن‌های رنگی می‌پردازد. به طور خلاصه، DPI به دنیای دیجیتال و LPI به دنیای چاپ آنالوگ تعلق دارد.
2. پدیده پیچازی یا Moiré دقیقا چیست؟
پیچازی یک الگوی تداخلی ناخواسته است که هنگام چاپ مجدد یک تصویر ترام‌گذاری شده (به عنوان مثال اسکن یک عکس از روزنامه) یا تداخل اشتباه زوایای ترام‌های رنگی CMYK ایجاد می‌شود. این الگو در اغلب موارد به شکل موج‌های بزرگ و حواس‌پرت‌کن دیده می‌شود.
3. آیا در چاپ دیجیتال هم از ترام استفاده می‌شود؟
بله، اما با رویکردی متفاوت. پرینترهای دیجیتال (مانند لیزری و جوهرافشان) نیز برای شبیه‌سازی تن‌های رنگی از الگوهای نقطه‌ای استفاده می‌کنند که معادل دیجیتالی ترام است. با این وجود، به دلیل ماهیت فرآیند، آن‌ها به طور معمول از روش‌های نزدیک به ترام FM (استوکاستیک) بهره می‌برند و نگرانی کمتری در مورد زاویه ترام و پیچازی وجود دارد.
سخن پایانی
ترام درست مانند یک پلی است که دنیای دیجیتال و رنگ‌های پیوسته را به دنیای فیزیکی و محدودیت‌های جوهر و کاغذ متصل می‌نماید. این نقاط کوچک و هوشمندانه به ما این امکان را می‌دهد تا تصاویری با عمق، جزئیات و زیبایی خیره‌کننده را روی هر سطحی، از یک کارت ویزیت ساده تا یک کاتالوگ هنری نفیس، چاپ نماییم.
دفعه بعد که یک مجله باکیفیت را ورق می‌زنید یا یک بسته‌بندی زیبا را در دست می‌گیرید، لحظه‌ای تامل کنید و به این قهرمانان پنهان فکر کنید. دنیای چاپ بدون وجود ترام، دنیایی تخت، بی‌روح و فاقد جزئیات بود. برای خرید شارژ کارتریج 13A اچ پی کلیک کنید.
آیا تا به حال در پروژه‌های چاپی خود با چالش‌های مربوط به ترام مواجه شده‌اید؟ یا تجربه‌ای در این زمینه دارید؟ نظرات و سوالات خود را در بخش دیدگاه‌ها با ما در به اشتراک بگذارید.
منبع: wikipedia
دیدگاهتان را بنویسید